در ساختمان‌ها و یا سایت‌های بزرگ که با تعداد زیاد دوربین مداربسته تجهیز شده‌اند، به مکانی برای کنترل و بررسی تمامی فضاهای ساختمان و یا سایت نیاز داریم. این مکان را اصطلاحا اتاق کنترل و یا اتاق مانیتورینگ می‌گویند که به نوعی قلب امنیتی محیط محسوب می‌شود. طراحی اتاق کنترل نیز با هدف قرارگیری مناسب مانیتورها و بررسی تصاویر تمامی دوربین‌ها انجام خواهد شد.
طراحی اتاق کنترل در بحث جامع هوشمندسازی فضاهای ساختمانی و یا سایت‌های صنعتی انجام می‌شود. اما این اتاق برای استفاده طولانی مدت اپراتورها است و لازم است تا در طراحی آن به موضوعات کلی از قبیل اصول ارگونومیک برای راحتی اپراتورها، سیستم‌های تهویه و سرمایش و گرمایش و همچنین موضوعات امنیتی پرداخته شود. در این مقاله از گروه توسعه مهندسی نیکان به بحثی جامع از قواعد کلی طراحی اتاق کنترل می‌پردازیم.
مشاوره رایگان طراحی و تجهیز سالن کنفرانس و همایش
اگر به دنبال شرکتی معتبر و متعهد با رزومه درخشان برای طراحی و تجهیز سالن کنفرانس و همایش خود هستید ، توسعه مهندسی نیکان در خدمات شماستاهمیت اصول ارگونومیک در ساخت اتاق کنترل
اتاق کنترل، قلب عملیاتی هر ساختمان و یا سایت صنعتی و خدماتی است که نقش برجسته در بهبود امنیت سازمان، ارتقای راندمان کاری و یا مدیریت مراجعین به سازمان دارد. از آنجا که اپراتورها ساعت‌های طولانی در این اتاق حاضر هستند، لازم است تا طراحی اتاق مانیتورینگ بر مبنای اصول ارگونومیک انجام پذیرد.
منظور از اصول ارگونومیک قرار گرفتن مناسب مانیتورها و طراحی میز کار با ابعاد استاندارد و استفاده مناسب از صندلی‌ها با کاربرد تخصصی است. اگر قرار باشد تا اپراتور اتاق کنترل برای پایش مانیتورها وضعیت سخت و خسته کننده‌ای داشته باشد، بدون تردید پس از مدت زمانی کوتاه حسی از عصبانیت، اضطراب، افسردگی و خستگی در او ایجاد خواهد شد. از طرفی عدم رعایت اصول ارگونومیک در ساخت اتاق کنترل تاثیر نامطلوب بر سلامت جسمی و روانی فرد می‌گذارد. این اصول کلی به قرار زیر هستند:
- از صندلی‌های ارگونومیک در اتاق کنترل استفاده شده باشد. این صندلی‌ها اگر چه راحت هستند، اما برای افزایش تسلط حین کار با قابلیت‌های ویژه مانند تنظیم شخصی مناسب اندام اپراتور و یا پایه‌های چرخ‌دار و قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه طراحی شده‌اند.
- تمامی مانیتورها در وضعیت خوب با رعایت اصول پایش ارگونومیک نصب شده باشند.
- اتاق کنترل از سطح روشنایی کافی برای دید بانی از تصویر دوربین‌ها برخوردار باشد.
- اجرای نورپردازی حرفه‌ای
- استفاده از رنگ‌های جذاب با تناژ گرم و متنوع
- زیبایی محیط سالن کنفرانس
- طراحی سالن با توجه به رفت‌وآمد ساده و سریع افراد
- طراحی سالن با الگوی قرارگیری سلسله مراتب شرکت‌کنندگان
- استفاده از سیستم‌های صوتی و تصویری استاندارد
- استفاده از سیستم‌های کنترل مرکزی جهت مدیریت سالن کنفرانس
- آکوستیک بودن تمامی جداره‌ها از جمله سقف، دیوارها و کف سالن کنفرانس
- تجهیز سالن به مبلمان استاندارد در اندازه مناسب
ده فاکتور اصلی طراحی اتاق کنترل
اتاق‌های کنترل فضاهای بسته ای هستند که برای حضور یک یا چند اپراتور طراحی می‌شوند. همین فضای بسته با نصب تعداد زیاد مانیتور کافی است تا حس ماندن در محیطی کاملاً خسته کننده و بی‌روح را داشته باشد. این در حالی است که ما از اپراتور اتاق کنترل انتظار بالاترین دقت عمل و هوشیاری را داریم. بنابراین لازم است تا طراحی اتاق مانیتورینگ را برای دیده‌بانی حرفه‌ای در سطح امنیت فضاهای ساختمانی آماده کنیم. چنین اتاقی باید شرایط کلی زیر را داشته باشد:
1) اندازه و ابعاد اتاق کنترل
از هر فضای محدود، کوچک با شکل پیچیده و یا غیر متوازن نمی‌توانید برای جانمایی و ساخت اتاق کنترل استفاده کنید. این اتاق باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا به راحتی بتوانیم تجهیزات را نصب کرده و فضای کافی برای مانیتورینگ دوربین‌ها ایجاد کنیم. بد شکل بودن اتاق در نحوه قرارگیری مناسب مانیتورها تاثیر منفی گذاشته و مانع از طراحی ارگونومیک خواهد شد. هر چند در ساخت اتاق کنترل همیشه با چالش محدودیت فضا روبرو هستیم و این هنر طراح داخلی است که از تمام فضای مفید اتاق برای بهره‌مندی حداکثری امکانات و تجهیزات بر پایه اصول ارگونومیک استفاده کند.
2) موقعیت درب‌ها در اتاق کنترل
درب‌های اتاق کنترل باید با دسترسی سریع و ساده جانمایی شوند. همچنین ابعاد درب برای تردد ویلچر و یا جابجایی قطعات بزرگ و تجهیزات به داخل اتاق مناسب باشند. از طرفی موقعیت درب‌ها باید به نحوی طراحی شده که امنیت اپراتورها را تضمین کرده و مانعی برای دسترسی مستقیم و سریع به خروج از اتاق نباشند.
3) پنجره‌ها در اتاق کنترل
روشنایی کافی از الزامات طراحی اتاق کنترل است و در هر صورت استفاده از نور طبیعی به نور مصنوعی ارجحیت دارد. تا حد ممکن لازم است تا در طراحی اتاق مانیتورینگ برای گردش نور طبیعی برنامه‌ریزی کنیم و برای این منظور به استفاده بهینه از پنجره‌ها نیاز داریم.
4) طراحی ایستگاه کاری
منظور از ایستگاه کاری همان میز کانتر مقابل اپراتورها برای پایش دائمی مانیتورها است. این میز (ایستگاه کاری) باید با توجه به کارایی، سلامت و ایمنی اپراتورها طراحی شود. ارتفاع و چیدمان اجزا و وسایل باید به شکلی باشد که برای تمامی اپراتورها محدوده کافی و فضای مناسب فراهم گردد و هر اپراتور از فضای کافی برای نشستن بدون فشار به ران، زانو و پایین پاها برخوردار باشد. از طرفی امکان تغییر وضعیت بدنی روی صندلی به راحتی امکان‌پذیر باشد و اپراتورها برای پایش مانیتورها مجبور به قرارگیری در شرایط نامناسب بدنی نباشند.
5) مانیتورها در طراحی اتاق کنترل
برای طراحی اتاق کنترل از تعداد زیادی مانیتور استفاده می‌کنند که هر کدام از آنها در حال پایش اطلاعاتی مهم و کلیدی هستند. اما قطعاً بررسی تمامی مانیتورها توسط اپراتور دشوار است و نیاز به جانمایی استاندارد آنها متناسب با محیط اتاق داریم. اندازه مانیتورها باید با ابعاد اتاق کنترل همخوانی داشته باشد. فاصله نزدیک با اپراتور منجر به خستگی و عدم دقت می‌شود. از طرفی استفاده از مانیتورهای کوچک و یا نصب در فاصله طولانی نیز منجر به کاهش دقت و افزایش خستگی اپراتورها خواهد شد. موقعیت نصب مانیتورها در اتاق کنترل باید به شکلی باشد که اپراتورها بدون نیاز به بلند شدن و یا قرار گرفتن در وضعیت ناصحیح توانایی پایش کامل آنها برای مدت زمان طولانی را داشته باشند.
6) مکان مناسب طراحی اتاق مانیتورینگ
اولین نکته برای ساخت اتاق کنترل تعیین مکان مناسب برای آن است. از آنجا که این مکان قلب امنیتی هر ساختمان، سازمان و یا سایت صنعتی و خدماتی است، لذا توصیه می‌شود که در مکانی کاملاً با ثبات، محکم و امن ترجیحاً مجزا از ساختمان اصلی سازمان باشد. البته در سازمان‌های کوچک و متوسط ساخت اتاق کنترل در مکانی مجزا امکان پذیر نیست. لذا توصیه می‌کنیم که اتاق کنترل را اگر چه در فضای ساختمان مستقر می‌کنید؛ اما نوع جانمایی و طراحی آن شرایط کاملاً امنیتی و مستقل داشته باشد.
7) اصول مقاوم سازی در طراحی اتاق مانیتورینگ
اتاق کنترل مکان مدیریت سازمان و یا سایت صنعتی و خدماتی است. این مکان باید شرایط کاملاً ایمنی داشته باشد تا در صورت بروز حوادث و یا خطرات با کمترین آسیب همچنان از قابلیت فرماندهی و کنترل شرایط برخوردار باشد. از طرفی این اتاق‌ها برای پایش امنیت ساختمان‌ها هستند و باید موقعیت آنها دور از دسترس شرایط ناامن با رعایت سلسله مراتب امنیتی طراحی شود.
اتاق کنترل باید در مقابل تهدید هر نوع حادثه از قبیل انفجار، آتش سوزی، نشت گازهای سمی ایمن باشد. برای این منظور از تمهیدات ویژه مانند نصب شیشه‌های چند لایه پلی کربنات و یا جداره‌های ضد حریق و همچنین درزبندی کامل به جهت جلوگیری از نشت گازهای سمی و… در طراحی اتاق کنترل استفاده می‌کنند.
8) اهمیت آسایش اپراتور در طراحی اتاق کنترل
برای ساخت اتاق کنترل به ایجاد شرایط راحت اپراتورها نیاز داریم. اپراتورهای این اتاق قرار است تا در ساعات طولانی برای پایش شرایط کلی محیط از طریق مانیتورها حاضر باشند. حضور طولانی مدت به خودی خود خسته کننده است و طراحی غیر اصولی اتاق در تداوم این خستگی‌ها کاملاً تاثیرگذار است.
در طراحی اتاق کنترل تلاش همه جانبه برای کاهش اثرات منفی بر روی اپراتورها صورت می‌گیرد. هر نوع شرایط نامناسب از قبیل فشار بر روی چشم‌ها، خستگی ذهنی و حرکتی، موقعیت نامناسب بدن از قبیل بالا نگه داشتن دائمی سر و یا شرایط نامناسب نشستن بر روی صندلی و… موجب ایجاد استرس و اضطراب و خستگی مفرط در اپراتورها خواهد شد.
9) اهمیت نورپردازی در طراحی اتاق کنترل
نورپردازی از موضوعات کلیدی تجهیز اتاق کنترل است. این نورپردازی باید مناسب سطح میز کار برای کاربرد اهداف اداری باشد، اما نباید تاثیری منفی در نمایش مانیتورها داشته باشد. هر نوع تولید سایه و یا تابش مستقیم نور در مانیتورها باعث کاهش تسلط اپراتور خواهد شد. از طرفی نور کم مانع انجام صحیح کار اپراتورها شده و نور زیاد نیز محیط را خسته کننده و شرایط کار را دشوار می‌کند. تا حد ممکن استفاده از نور طبیعی به جای نور مصنوعی در نورپردازی اتاق کنترل ارجحیت دارد.
10) اصول چیدمان اپراتورها در طراحی اتاق کنترل
برای چگونگی چیدمان اپراتورها در اتاق کنترل با فاکتورهای متعددی سر و کار داریم. نوع استراتژی مانیتور کردن صفحه نمایش‌ها، تعداد مانیتورها، نوع طراحی خروجی اضطراری و حتی نوع فعالیت سازمان در چیدمان اپراتورها هنگام ساخت اتاق کنترل تاثیرگذار هستند. از طرفی نوع فعالیت روزانه، مقدار همکاری و ارتباط میان اپراتورها و البته ابعاد اتاق نیز در این باره نقش بازی می‌کنند. معمولاً از تکنیک‌های قرارگیری موازی، پشت به پشت، رو در رو و یا دایره‌ای برای چیدمان اپراتورها استفاده می‌شود.
توصیه هایی برای طراحی و ساخت اتاق کنترل
رعایت تدابیر امنیتی از ویژگی‌های کلیدی در طراحی اتاق کنترل است. این تدابیر باید با توجه به الزامات کلی سازمان انجام شده، به شکلی که هر کسی اجازه ورودی ساده به این اتاق را نداشته باشد. در عین حال اتاق باید از مسیر خروجی اضطراری کاملاً ایمن برخوردار باشد.
در چنین اتاق‌هایی باید سیستم‌های امنیتی کامل مانند زنگ‌های هشدار در شرایط اضطراری پیش بینی شود. از طرفی در این اتاق به امکانات مناسب ارتباط با دیگر فضاهای ساختمانی مانند سیستم تلفن، پیجینگ، اینترنت نیاز داریم. طراحی اتاق کنترل باید با توجه به نیازها و اهداف سازمان صورت بگیرد تا به فضایی کاملاً کارآمد تبدیل شود. برای تحقق چنین دورنمایی لازم است تا تک تک اجزا و جزئیات اتاق را متناسب با نیاز سازمان در شرایط ایده‌آل طراحی کنیم. برای انجام طراحی و ساخت اتاق کنترل با هر ابعاد و تعداد مانیتور برای هر نوع سازمان می توانید از خدمات تخصصی گروه توسعه مهندسی نیکان استفاده کنید. کارشناسان نیکان آماده هستند تا با شما برای هر چه امن تر شدن فعالیت های سازمانی همکاری نمایند.